በተጠቀሰው ጊዜ ከንቃተ-ህሊና ውጭ የሆኑ ንቃተ-ህሊና ሀሳቦችን እና ሀሳቦችን መጥራት የተለመደ ነው ፡፡ በሌላ አገላለጽ እነዚህ ህሊና ሊሆኑ የማይችሉ ሀሳቦች ናቸው ፡፡
ከፍልስፍናዊ እይታ አንጻር ንቃተ-ህሊና በልዩ ጉዳዮች ላይ ብቻ ራሱን ማሳየት የሚችል የንቃተ-ህሊና ሽፋን ነው ፡፡ ይህ የሚያመለክተው ሕልምን ወይም የተሳሳቱ ድርጊቶችን ነው። በስነ-ልቦና ውስጥ ይህ ቃል የአእምሮ ሂደቶችን ለማመልከት እና ከንቃተ-ህሊና ውጭ ያሉ ግዛቶችን ለማመልከት ያገለግላል ፡፡
“ንቃተ-ህሊና” የሚለው ቃል በመጀመሪያ በአሥራ ስምንተኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ታየ ፡፡ ከዚያ የንቃተ ህሊና ክስተቶች የድርጊት መስክ ሰየመ ፡፡ በፊዚዮሎጂ ንድፈ ሀሳቦች ውስጥ ንቃተ-ህሊና ከተለያዩ የስነ-አዕምሯዊ ስነምግባር አሰራሮች ጋር የተቆራኘ ነው ፡፡ ይህ ቃል በስነ-ልቦና-ነክ ንድፈ-ሀሳብ ውስጥ እጅግ አስፈላጊ ፅንሰ-ሀሳብ ነው። ግን ሲግመንድ ፍሮይድ ይህንን ፅንሰ-ሀሳብ መጠቀም ከጀመረበት ጊዜ አንስቶ በስነ-ልቦና ውስጥ በንቃት መጠቀም ጀመረ ፡፡
ፍሮይድ ሁል ጊዜ ከንቃተ-ህሊና ይልቅ አእምሮአዊውን የአእምሮ ሕይወት ጎን በጣም ጠቃሚ አድርጎ ይመለከታል ፡፡ ሌላው ቀርቶ ንቃተ ህሊናውን ከአይስበርግ ጋር አነፃፅሯል ፡፡ በእሱ አስተያየት ህሊና ሊሆኑ የሚችሉ አስፈላጊ ውስጣዊ ስሜቶችን እና ትውስታዎችን የያዘ ንቃተ-ህሊና ነው ፡፡ ግን ድንገተኛ አፈና ነበር ፡፡ የንቃተ ህሊና ቁሳቁስ አንድን ሰው ወደ አንድ የተወሰነ ተፈጥሮ እርምጃ እንዲወስድ የሚገፋፋ ኃይል ነው ፡፡ ፍሩድ ለንቃተ ህሊና ጥናት ልዩ ቴክኒክ አዘጋጀ ፡፡ አንዳንድ የንቃተ ህሊና ስሜቶችን ወደ ህሊና ማስተላለፍ የአእምሮ ህመምን ለማስታገስ እንደሚረዳ ጠቁመዋል ፡፡ እንደ ፍሬድ ገለፃ አውቶማቲክ ባህሪ ያለ ህሊና ግንዛቤ ሊከናወን ይችላል ፡፡ ግን በተመሳሳይ ጊዜ እንደ ንቃተ-ህሊና ሊቆጠር አይችልም ፡፡
አእምሮአዊው አእምሮ ብዙውን ጊዜ ወደ ሥነ-ልቦና-ተንታኞች ስለሚዞር ለሶሺዮሎጂ ሳይንስ ማዕከላዊ ነው። የድህረ-ፍሩድያን ፅንሰ-ሀሳቦች ስለ ንቃተ-ህሊና ከእሱ ትምህርቶች ጋር ተቃርነዋል ፡፡ ስለዚህ የኤድ አድሮ የፍሮይድ ትምህርቶችን በከፍተኛ ሁኔታ ለመከለስ የሞከረ የመጀመሪያው ሰው ነበር ፡፡ እሱ የስነልቦና ማካካሻ መርሆውን በማስቀመጥ ሁሉንም የስነ-ልቦና እንቅስቃሴን በንቃተ-ህሊና ደረጃ እንደ ትግል ለማሳየት ሞክሯል ፡፡ ጁንግ የግል ንቃተ-ህሊናው የጋራ ንቃተ-ህሊና ጥልቀት ያለው ጥልቀት እንዲደብቅ ሐሳብ አቀረበ ፡፡ እናም ፍሬም የግለሰቡ ንቃተ ህሊና መኖሩን አምኗል ፡፡ በእሱ አስተያየት ፣ ህብረተሰቡ የትኛው ሀሳቦች እና ስሜቶች ወደ ንቃተ-ህሊና ደረጃ ሊደርሱ እንደሚችሉ እና ለህልውናው አደገኛ የሆኑትን በተናጥል ይወስናል ፡፡ የንቃተ ህሊና ይዘቱ በራሱ በኅብረተሰቡ መዋቅር ሊወሰን እንደሚችል ተገለጠ።
